Τι είναι η Ψυχο-ογκολογία;
Γεωργία Κουτσούκου, Κλινική Ψυχολόγος MCC
Η ψυχο-ογκολογία αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 ως μια υπό-ειδικότητα της ογκολογίας. Κύριος στόχος ήταν να αναδειχθούν πέρα από τις φυσικές και οι ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές πλευρές του ανθρώπου που επηρεάζονται από την ασθένεια και που επηρεάζουν με τη σειρά τους την πορεία της θεραπείας.
Ψυχολόγοι υγείας άρχισαν να συμβάλλουν στην κλινική φροντίδα και την έρευνα γύρω από τις ψυχο-βιολογικές μεταπτώσεις του καρκίνου. Στόχος δεν είναι μόνο η επιβίωση του ανθρώπου, αλλά η ενίσχυση και βελτίωση της ποιότητας ζωής του με βάση τους τομείς που είναι σημαντικοί για τον ίδιο.
Στο παρελθόν, η προσοχή των γιατρών ήταν εστιασμένη αποκλειστικά στην ιατρική περίθαλψη των ασθενών, με αποτέλεσμα οι ψυχολογικοί παράγοντες να παραμερίζονται και τελικά οι ασθενείς να μην λαμβάνουν ολοκληρωμένη θεραπεία. Οι ψυχολογικές διαστάσεις του καρκίνου εκδηλώνονται τις περισσότερες φορές μέσα από συναισθήματα άγχους ή κατάθλιψης.
Η Αμερικάνικη Εταιρία Καρκίνου (1913) συνέβαλε σημαντικά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τον καρκίνο, θέτοντας στο προσκήνιο τη σημασία της συναισθηματικής υποστήριξης. Αξιοποίησε την εμπειρία ανθρώπων που είχαν ξεπεράσει την ασθένεια με σκοπό να προετοιμάσουν και να υποστηρίξουν συναισθηματικά ασθενείς που επρόκειτο να ξεκινήσουν ένα κύκλο θεραπειών ενάντια στον καρκίνο. Η σύνδεση των ανθρώπων και το μοίρασμα των εμπειριών τους αποδείχθηκε να είναι μια ισχυρή πηγή υποστήριξης.
Χάρη στην ψυχο-ογκολογία, οι ψυχοκοινωνικές διαστάσεις που προκύπτουν από τον καρκίνο μπορούν να αξιολογηθούν και να αντιμετωπιστούν. Έρευνες δείχνουν ότι τα επίπεδα άγχους μειώνονται και παράλληλα τα επίπεδα αυτοδιαχείρισης και αυτοεκτίμησης αυξάνονται μετά από κατάλληλες υποστηρικτικές παρεμβάσεις, είτε ατομικές είτε ομαδικές.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις συχνά αποτελούν γκρίζα ζώνη για τον ασθενή και την οικογένεια. Συγγενείς αποφεύγουν να ρωτήσουν τον ασθενή πώς αισθάνεται για να μην πυροδοτήσουν συναισθήματα δυσφορίας (ή για να μην έρθουν οι ίδιοι σε δύσκολη θέση). Οι ασθενείς με τη σειρά τους δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για να μην επιβαρύνουν πρακτικά ή ψυχολογικά τους φροντιστές τους. Για αυτό το λόγο, είναι πολύ σημαντική η ύπαρξη ενός θεραπευτικού χώρου που μπορεί να πλαισιώσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα τόσο των ασθενών όσο και της οικογένειας.
Η δυσφορία αποτελεί κοινό συναισθηματικό βίωμα στους ασθενείς με καρκίνο. Δεν προκύπτει ωστόσο από τους ίδιους αιτιολογικούς παράγοντες για όλους. Μπορεί να προκύπτει από φυσικές, οικογενειακές, ψυχολογικές, πνευματικές, πρακτικές δυσκολίες ή από συνδυασμό των παραπάνω. Η αξιολόγηση της αιτιολογικής βάσης είναι πολύ σημαντική για την προσαρμογή και εφαρμογή ένα εξατομικευμένου ψυχοθεραπευτικού πλάνου.